Con motivo do Día Internacional das Persoas Maiores, que se celebra cada 1 de outubro, HelpAge International España e Afundación, a Obra Social de ABANCA, presentan este xoves 29 de setembro o VI Foro Internacional «Vivir máis, vivir mellor». HelpAge España é parte da rede global de HelpAge International, formada por 158 organizacións de 86 países. A súa misión é axudar ás persoas maiores a reclamar os seus dereitos, enfrontarse á discriminación e superar a pobreza para que poidan gozar dunha vida digna, segura, activa e saudable. O foro pódese seguir tamén en directo a través de Afundación TV.
Estruturado en sesións de mañá e tarde, contou esta mañá coa participación de figuras nacionais e internacionais como Claudia Mahler, experta independente sobre os dereitos das persoas maiores de Nacións Unidas; Vânia de la Fuente-Núñez, responsable da campaña mundial contra o edadismo da OMS; Isabel Martínez Lozano, presidenta de Helpage International España; Apolline Parel, representante de Age Platform Europe; Ken Bluestone, representante de The Global Alliance for the Rights of Older People (GAROP); Felipe Morente Mejías, catedrático de socioloxía da Universidade de Xaén; Julia Sevilla Merino, xurista e feminista; ou María Sánchez Román, investigadora do CSIC.
Este foro dará voz pola tarde ás persoas maiores galegas, mediante un coloquio interxeracional con participación de Marisol Bravos López, Emilio Santiago Santos, Nuria Quiroga Rodríguez e María José Fernández Menéndez, persoas socias dos espazos +60 da Obra Social de ABANCA; Susana Mouzo, da área de Maiores de Afundación; e Miguel Rouco Padín, da Embaixada da Mocidade de Galicia.
Unha aproximación ás conclusións das mesas redondas
Nestes primeiros encontros da xornada púxose de manifesto a necesidade de reforzar o recoñecemento cara ás persoas maiores. En palabras de Felipe Morente Mejías, catedrático de socioloxía da Universidade de Xaén, «debemos constituírnos en actores colectivos que deseñemos o tipo de sociedade que queremos. Necesitamos construír intelectualmente un modelo no que se establezan espazos de reciprocidade e encontro. Os maiores teñen un acervo de coñecemento e experiencia do que carecen outras xeracións e teñen a xenerosidade de compartilo co resto».
Vânia de la Fuente-Núñez, responsable da campaña mundial contra o edadismo da OMS, referiuse á importancia do informe da OMS para visibilizar un problema que se intuía, pero cuxas dimensións se descoñecían na súa magnitude. «Hai un total de 1000 millóns de persoas maiores de 60 anos no mundo, pero máis aló das cifras, onde debemos poñer o foco é en que moitas, demasiadas, viven en condicións pouco dignas, enfrontándose a obstáculos permanentes para seguir participando na sociedade».
Apolline Parel, representante de Age Platform Europe, circunscribiu a situación de discriminación en territorio europeo, onde considera necesaria a implantación de medidas adicionais que contribúan a erradicar un problema que afecta de cheo á igualdade. «En Europa non hai unha avaliación propia dos estados membros sobre os dereitos humanos das persoas maiores, hai recomendacións, pero non obrigacións. É necesario poñer ás persoas maiores no centro. Por todo iso, desde Age Platform Europe promovemos a necesidade dunha convención europea sobre os dereitos das persoas maiores».
Ken Bluestone, representante de The Global Alliance for the Rights of Older People (GAROP), puxo de relevo a importancia da participación da sociedade civil na consecución de medidas de calado que sexan asumidas polos gobernos. «Cada vez hai máis estados membros interesados en abordar os dereitos humanos das persoas maiores, pero avánzase moi lentamente. Chegamos a un momento no que temos información e experiencia, o que falta é que os gobernos actúen, e sabemos que poden facelo, como se viu coa urxencia da pandemia. Hai posibilidade de mobilizarse, por que non polas persoas maiores?».
E todo iso está a ser enfocado desde o prisma da urxente necesidade de tender pontes entre as xeracións e de abandonar a visión catastrofista do envellecemento.
Na mesa temática específica sobre «As mulleres e a discriminación por razón de idade», as tres relatores participantes remarcaron a especial vulnerabilidade deste colectivo. A actriz Teté Delgado fixo fincapé no uso da voz propia para evitar as distorsiones da realidade e que acaban conformando unha imaxe alterada. «Convértennos no reflexo dunha realidade que non é a que existe, somos diferentes e diversas. Estas disonancias, entre o que somos e o que se proxecta, danan profundamente a nosa autoestima. Pensemos neses papeis con connotacións negativas e discriminatorias que nos presentan como cargas. E se nos escapamos deste papel estereotipado de muller maior, entón somos malas, frías e calculadoras».
María Sánchez Román, investigadora do CSIC, detívose en analizar a importancia de contextualizar tanto o proceso vital de envellecer, como a transcendencia que nel desempeñan os roles de xénero. «Envellecemos desde que nacemos. Isto é moi útil para percibir que os roles de xénero que interiorizamos desde que nacemos aféctannos ao longo da vida. Unha das grandes discriminacións que afrontan as mulleres é a invisibilización en todas as áreas vitais. Hai varios motivos que o expliquen, pero uno deles, sen dúbida, ten que ver cos coidados, con que as mulleres dedíquense aos demais por encima delas mesmas. E isto contribúe ao borrado».
Julia Sevilla Merino, xurista e feminista, abundou na importancia de visibilizar e nomear, para evitar, con iso, a secular marxinación de que son obxecto as mulleres. «A mulleres somos algo que non se ve, que non se quere ver. Estamos presentes, pero óbviasenos. As mulleres estivemos sempre nas marxes, sen voz propia. Manexámonos con eufemismos que queren disimular a realidade, e con iso consolídase a invisibilización».
Informe HelpAge 2022: Discriminación por razón de idade no ámbito laboral
O foro trata, así mesmo, a situación das mulleres maiores e a discriminación por idade e nel preséntanse tanto o informe HelpAge 2022, Discriminación por razón de idade no ámbito laboral, no que se analizan os datos máis relevantes sobre a realidade do acceso das persoas maiores ao comprado laboral en España, como o novo Servizo Estatal de Atención a Persoas Maiores (SEAM). Dentro das súas principais conclusións, sinálase que, no contexto laboral actual, as persoas maiores enfróntanse a máis barreiras de acceso e teñen máis opcións de ser expostas a situacións próximas ao acoso por razón de idade para abandonar os seus empregos. Tenden a ser obxecto dos despedimentos colectivos, a raíz dunha presunción, non sempre correcta, de que poderán acceder con maior facilidade ás prestacións sociais. A avaliación da súa desempeño desenvólvese a partir dun estereotipo asentado en canons de mocidade, e as persoas que traballan como man de obra directa ven con grandes problemas para manter os seus empregos a partir dos cincuenta anos, de tal forma que as persoas expulsadas do mercado de traballo por razón da súa idade quedan expostas a situacións de pobreza e desprotección social.
O informe traza unha visión concreta e transversal das causas e as consecuencias da discriminación dos maiores no ámbito laboral. Propón un achegamento ás normativas que, a todos os niveis, buscan erradicar estas desigualdades, e presenta unha análise da diversidade nas empresas e as vantaxes dos persoais interxeracionais.
O informe foi elaborado no marco do Instituto de Dereitos Humanos da Universitat de Valéncia e conta coa coordinación de Jaime Cabeza, Belén Cardona e Fernando Flores.
Presentación do novo Servizo Estatal de Atención a Persoas Maiores (SEAM)
O SEAM é un servizo gratuíto de ámbito nacional cuxo obxectivo principal é ofrecer información e atención a persoas maiores #ante situacións de abuso, malos tratos ou discriminación por razón de idade. É unha iniciativa da Fundación HelpAge International España, entidade que traballa desde 2008 pola promoción e a defensa dos dereitos das persoas maiores.
O SEAM nace para visibilizar o problema do edadismo e ofrecer leitos para loitar e acabar contra a discriminación por razón de idade, xa que, segundo a Organización Mundial da Saúde, a metade da poboación do mundo ten actitudes discriminatorias cara ás persoas maiores, e 1 de cada 6 persoas sofre malos tratos ou abuso por ser maior. Con todo, só 1 de cada 4 das persoas maiores que sofren malos tratos ou abuso denúnciao.
